زعفران، ادویه‌ای به بلندای تاریخ
تاریخ ارسال : 1401/02/08
زعفران، ادویه‌ای به بلندای تاریخ زعفران ادویه‌ای که ما تنها می‌دانیم آمدنش بهره چه بود؟! اما از موطن این ادویه سلطنتی مدرک معتبری در دسترس نیست. امروزه خواص و فواید زعفران بر کسی پوشیده نیست، اما هیچ‌کس به درستی نمی‌داند زعفران اهل کجاست! برخی دانشمندان و پژوهشگران این حوزه، با توجه به نگاره‌های باستانی قدمتی حدوداً 3000 ساله را برای این گیاه سلطنتی تخمین زده‌اند. با توجه به همین نگاره‌ها، درمیابیم، جایگاه زعفران از ابتدا بر سر سفره شاهان و سلاطین بوده است. بی جهت نیست که آن را ادویه‌ای سلطنتی می‌دانند. اگر چه اطلاعات دقیقی از تاریخچه‌ی زعفران در دسترس نیست، اما شواهد تاریخی حاکی از این مطلب است که زعفران، بومی فلات پهناور ایران، یونان، ترکیه و نواحی مدیترانه است. به گفته پژوهشگران این عرصه، زعفران، در دربار هخامنشیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است، بطوریکه روزانه حدود 1 کیلوگرم زعفران در این دربار استفاده می‌شده است.
زعفران، ادویه‌ای به بلندای تاریخ
زعفران ادویه‌ای که ما تنها می‌دانیم آمدنش بهره چه بود؟! اما از موطن این ادویه سلطنتی مدرک معتبری در دسترس نیست. امروزه خواص و فواید زعفران بر کسی پوشیده نیست، اما هیچ‌کس به درستی نمی‌داند زعفران اهل کجاست! برخی دانشمندان و پژوهشگران این حوزه، با توجه به نگاره‌های باستانی قدمتی حدوداً 3000 ساله را برای این گیاه سلطنتی تخمین زده‌اند. با توجه به همین نگاره‌ها، درمیابیم، جایگاه زعفران از ابتدا بر سر سفره شاهان و سلاطین بوده است. بی جهت نیست که آن را ادویه‌ای سلطنتی می‌دانند. اگر چه اطلاعات دقیقی از تاریخچه‌ی زعفران در دسترس نیست، اما شواهد تاریخی حاکی از این مطلب است که زعفران، بومی فلات پهناور ایران، یونان، ترکیه و نواحی مدیترانه است. به گفته پژوهشگران این عرصه، زعفران، در دربار هخامنشیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است، بطوریکه روزانه حدود 1 کیلوگرم زعفران در این دربار استفاده می‌شده است.
خواص و تاریخچه زعفران
علاوه بر اینکه از این ادویه گران‌بها در طبخ غذا و نوشیدنی استفاده می‌شد، حتی سنگ‌تراشه‌های تخت جمشید حاکی از آن است که از بخور زعفران در مجالس و مهمانی‌ها جهت خوشبو کردن فضا، بهره می‌بردند. درگذشته از محلول زعفران برای نوشتن نامه و به عنوان استامپ نیز استفاده می‌شد. اعراب از زمان ساسانیان با زعفران آشنا شدند و پس از آن زعفران به مطبخ‌ها و محافل اعراب نیز راه پیدا کرد.
در زمان قاجار هم زعفران مانند حکومت‌های قبل اجر و قربی خاص داشت، به طوریکه علاقه به این ادویه گران‌بها آن را وارد بستنی، مسقطی و انواع خوراکی‌ها در کوچه و بازار کرد. برخی بر این باورند که لغت زعفران معرب شده‌ی واژه «دری» زرپران به معنای گلی که برگ‌هایش همچون زر است، البته منظور از زر نه به معنای رنگ طلایی گلبرگ که از حیث گران‌مایه بودن زعفران است. تاریخچه زعفران محدود به دربار شاهان نبوده و در میان شاعران و دانشمندان نیز محبوب بوده است. ابوعلی سینا از جمله دانشمندانی است که از خواص زعفران در درمان‌های خود استفاده می‌نمود. در جلد دوم کتاب قانون در رابطه با خواص خوراکی زعفران مواردی ذکر شده که به اختصار آن را بیان می‌کنیم:
- باعث بهبود رنگ و رو می‌شود.
- ورم گوش را اتیام می‌بخشد.
- عفونت و التهابات چشم را از بین می‌برد و همچنین سبب تقویت قوه بینایی می‌شود.
- زعفران سبب آرامش و خوابی راحت می‌گردد.
- خواص ضد افسردگی و شادی‌آوری که در این کتاب نیز به آن اشاره شده، امروزه برابر با قرص های ضد افسردگی مانند فلوکستین است.
- از قاعده‌آور بودن این ادویه خوش عطر و بو نیز در کتاب قانون ابن سینا یاد شده است.
جالب است بدانید که این ادویه معطر و خوش رنگ در اشعار شعرای بزرگی چون مولانا، فردوسی، انوری، دقیقی، طوسی و … جا خوش کرده و حتی شعرای عصر حاضر نیز نه تنها از زعفران که در وصفش سخن‌ها گفته‌اند.
زعفران و مولانا:
او زعفرانی کرده رو زخمی نه بر اندام او
جز غمزه غمازه‌ای شکرلبی شیرین لقا
تیرش عجبتر یا کمان چشمش تهیتر یا دهان
او بی‌وفاتر یا جهان او محتجبتر یا هما
زعفران و شاهنامه فردوسی:
بسی مشک و دینار بر بیختند بسی زعفران و درم ریختند
دقیقی طوسی و زعفران:
به دو چیز گیرند مر‌مملکت را یکی پرنیانی، یکی زعفرانی
یکی زر نام ملک برنبشته دگر آهن آب داده‌ای یمانی
محسن امین زاده شاعر معاصر قائنی در وصف زعفران چنین سروده است:
شهر آسمانی
رنج گران کشیده ام تا به کف آورم تو را سوز خزان خریده ام تا به کف آورم تو را
سختی خاک دیده ام، سنگ زپات چیده ام طعنه خار خورده ام تا به کف آورم تو را
سینه سپر به کارها، پینه دست و خارها جمله به جان خریده ام تا به کف آورم تو را
دامن ارغوانیت، شه پر آسمانی ای گل من ستوده ام تا به کف آورم تو را
صبح سپید آمدم، با چه امید آمدم شال حریر بسته ام تا به کف آورم تو را
سینه تو دریده ام،گوی درآن چه دیده ام ریشه جان کشیده ام تا به کف آورم تو را
پرتو ناب آفتاب، نور سپید ماهتاب پای همه نشسته ام تا به کف آورم تو را
نام نهادمت چه سان، طلای سرخ زعفران این همه ره دویده ام تا به کف آورم تورا
زارع زعفران منم، پیر دیا ر قاینم قامت خود خمیده ام تا به کف آورم تو را
شعر (امین) حکایتی، از غم ما روایتی گفت چه ها کشیده ام تا به کف آورم تو را
اگر چه امروزه بیش از نود درصد زعفران دنیا از کشور عزیزمان، تأمین می‌شود و ایران به نوعی بزرگترین صادرکننده زعفران به تمام دنیا است، اما پژوهشگران یونان و بین‌النهرین را خواستگاه اصلی و محل پیدایش طلای سرخ می‌دانند. در گذشته های دور، قرن‌ها پیش کشت زعفران در خراسان و اصفهان انجام می‌شد. یکی از کاربردهای زعفران در ایران باستان صنعت نساجی و تولید رنگ برای منسوجات بود.
شاید ندانید که در زمان طاعون سیاه در اروپا بر سر زعفران جنگ درگرفت زیرا بر این باور بودند که زعفران تأثیر مثبتی در بهبود روند این بیماری شوم دارد و همین امر باعث شد کشورهای دیگر نیز به فکر کاشت طلای سرخ فلات ایران باشند. از این رو، اسپانیا و فرانسه شروع به کاشت زعفران کردند، اما همانطور که می‌دانید کیفیت و عیار زعفران ایرانی چیز دیگری است.
همانطور که در بالا گفته شد، زعفران قدمتی به بلندای تاریخ دارد و سال‌هاست که همگان از خواص طلای سرخ بهره‌مند میشوند، هرچند، زعفران نگین مجلس شاهان بوده اما بسیار قانع است، بطوریکه از پیاز‌های زعفران تا حدود 8 سال میتوان برداشت زعفران داشت. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید به مقالات نوشته شده در سایت گلیران مراجعه کنید.
خرید زعفران
با توجه به خواص بی‌شمار طلای سرخ ایران قصد داریم شما را در زمینه خرید زعفران راهنمایی کنیم، با توجه به گستردگی این این عرصه، بهتر است برای خرید زعفران، برند‌های معتبر و شناخته شده بازار را انتخاب کنید، توضیحاتی در این زمینه داده شده که شما میتوانید در مقاله مربوط به کاشت زعفران اطلاعات مناسبی در این زمینه بدست آورید. همچنین میتوانید در زمینه خرید زعفران به سایت گلیران مراجعه کرده و خرید معتبر و پشتیبانی مناسبی داشته باشید.
حرف آخر
شرکت توسعه اسفدان شرق با برند‌های معتبر گپ و گلیران مفتخر است با تولید زعفران درجه یک، نه تنها در دریافت جوایز صادراتی بلکه در میدان‌های داخلی نیز گوی کیفیت را از رقبای خود برباید. افتخار‌گلیران تولید مواد غذایی با کیفیت و حفاظت از سلامت خانواده ایرانی و جامعه جهانی است.
